NA 50 JAREN!!
Aside Geplaatst op Geupdate op
Rouw zonder einde
Op dinsdag 16 oktober speelde Nederland tegen Turkije een wedstrijd. In de rust stond Nederland voor net 0- 1. De telefoon ging. Ik besloot de telefoon te beantwoorden. Ik verstond de man af en toe matig.Ik denk dat het iemand van 
was of misschien iemand van 
Hij vroeg me of ik getuige was van een ongeluk in november in de 60- jaren! Natuurlijk begreep ik hem wel, maar ik was verbaasd, dat nu pas iemand erover begon. Later realiseerde ik me, dat de mensen, die het ongeluk meemaakten inmiddels de 65 jaren waren gepasseerd. Dat is toch wel lang geleden! De man aan de telefoon wilde met me praten over dit ongeluk in november van het jaar 1963.Dat betekende, dat ik de wedstrijd niet meer kon volgen. Dus ik vroeg, of dat gesprek een dag later mocht zijn. Goed!….
Hij belde de volgende dag en we wisselden wat gegevens uit. Ik vertelde van dingen, zoals dat Melle van der Velde en ik een lift accepteerden van een vrachtautochauffeur naar Groningen en mijn beller vertelde over dingen, die hij wist. Hij vertelde onder meer, dat Hiske Koksma, de dochter van de directeur van de eerste christelijke HBS, van wie ik wist, dat ze het ongeluk had overleefd, later ging trouwen met iemand, die aanwezig was tijdens de reis naar de sportdag in Emmen. Na het telefoongesprek beloofde de man nog te komen voor een gesprek, dat hij op de film wilde vastleggen. Hij beloofde me, die film naar me te sturen. Onmiddellijk dacht ik terug naar de actie van TV- Noord om te bellen met ex- Groningers die naar het buitenland waren vertrokken! Ik besloot TV- Noord een email te sturen tijdens mijn verblijf bij Beatrixoord in Haren. Ik vertelde in de email, dat het ging om mijn tweeling, die binnenkort jarig waren en verhuisd waren. Eén vertrok naar Zweden en de tweede ging medicijnen studeren in Antwerpen, omdat hij uitgeloot was in Nederland. Welnu RTV- Noord besloot de twee heren tegelijk te bellen op hun verjaardag. Bovendien stuurde men mij een kopie van het gesprek tussen de RTV- Noord en mijn tweeling op hun verjaardag. Dat waardeerde ik zeer!
Op maandag 21 oktober verwachtte ik de opbeller al. Nu is het woensdag 23 oktober 2013 en ik wacht maar! Op donderdag ben ik de hele dag in de buurt gebleven, want ik reken op een telefoontje van RTV- Noord, eigenlijk de hele week. Natuurlijk maak ik wel foto’s bij de bouwput en die is vlakbij huis. Ik ga even naar nuis om koffie te drinken. Mijn vrouw komt van haar naaizolder en ze meldt, dat ze door RTV- Noord werd opgebeld en dat ze om half zes weer zouden bellen om met Jan Thijs de Haan te spreken.
Daarna zat ik bij de telefoon. Ik werd gebeld. Het ging over een gesprek over het ongeluk.Kon dat op 28 oktober maandagmorgen om 10.00 uur? Ik ben gepensioneerd en ik kan zo gauw niet een smoes bedenken, dus ik zei: “Goed” Mijn vrouw vertelde na het gesprek, dat ik wel bloed moest geven om half negen. Dat kwam er nog bij? Wat een drukte zo vroeg in de week, want RTV- Noord komt met een ploeg om het een en ander op te nemen.Spannend!
Het gevolg was, dat ik de slaap niet kon vatten. Ik dacht aan de gebeurtenissen rond het “Ongeluk”. Onwillekeurig rekende ik uit hoe lang het geleden was. Ik begon met 1963. In 2000 was het 37 jaren geleden. Er kwamen van de nieuwe nog 13 haren bij. Dat is totaal precies 50 jaar, Natuurlijk is dat een aanleiding voor RTV- Noord om er aandacht te schenken. Merkwaardig, ik zou dat zelf niet berekenen en dat deed ik wel met mijn huwelijk. Dit jaar was ik 40 jaar getrouwd dus tijd voor een feest, maar dat bereken je niet bij een ernstig ongeluk. Om de eenvoudige reden, dat iedereen zweeg over het gebeuren op de kweekschool in november 1963. Toch lijkt me het heel goed, dat deze gebeurtenis nu bekendheid krijgt. Veel mensen hadden te maken met de gebeurtenis en bovendien hebben degenen die dit van dichtbij meemaakten de leeftijd boven 65 jaren bereiken. Nog nooit heb ik zoiets meegemaakt. De laatste gebeurtenissen waren de begrafenissen en toen viel de “STILTE”. Ik beschreef mijn herinneringen getiteld:
ROUW ZONDER EINDE
In februari 2013 kreeg ik een e- mail van JEANETTE VENEMA
13 februari
Dag!
In verband met de organisatie van het evenement ‘Gluren bij de muren’ in de schilderswijk in Groningen ben ik aan het speuren gegaan naar informatie over de oude onderwijzerskweekschool aan de HW Mesdagstraat. Sinds kort is de oude gevel weer zichtbaar en graag willen wij het pand (wat inmiddels helemaal is verbouwd) opnemen in de route van dit culturele evenement. Het speurwerk bracht me bij ow ‘blog’welke ik zeer lezenswaardig vind. Zou ik met u een keer in contact kunnen komen over uw herinneringen aan deze school??
Ik hoor graag!
Vriendelijke groet, Jeanette Venema mede- organisator ‘Gluren bij de Buren’
Jeanette,
Waarschijnlijk heb je gelezen “Rouw zonder einde”
Link
Over de kweekschool aan de Van Mesdagstraat te Groningen, waarop ik heb gezeten.
De belangrijkste herinneringen staan in mijn site.
Mocht je nog meer willen weten, dan kun je mij e- mailen.
Groet,
J.Th. de Haan
18 februari
Dank voor uw reactie!
De oude kweekschool is inmiddels verbouwd, er zitten prachtige appartementen in, wel is de gevel weer helemaal in oude staat hersteld. Wij zijn met de eigenaar/verhuurder in overleg of deze één of meerdere van de appartementen voor bezichtiging open zou willen stellen tijdens het evenement. Wij zouden het dan fantastisch binden, wanneer u bijvoorbeeld elk (half) uur bijvoorbeeld 10 minuten over uw herinneringen aan deze school zou willen vertellen aan een klein groepje bezoekers. Eventueel wil ik dan ook nog wel kijken of wij een tweede ‘verteller’ kunnen vinden of dat er fotomateriaal te vinden is. Het evenement vindt plaats op 13 april tussen 13.00 en 17.00 uur. Natuurlijk wil ik u wel wat meer veretellen over het evenement. Ik zou u kunnen bellen of eventueel bezoeken (ik kom regelmatig in Noordhorn). Uiterlijk eind volgend week (voor 1/3 willen wij het programma rond heggen. Graag zou ik horen of u er voor voelt om uw medewerking te verlenen!
Groet, Jeanette Venema
Jeanette,
Uit dit verhaal iets persoonlijk te vertellen, lijkt me niet nodig.Het verhaal ligt te dichtbij en is te
emotioneel voor me. Zes jaar geleden heb ik een cva gehad, waardoor het lastig voor mij is een toespraak te houden. Het lijkt me juister, dat het vertaal wordt verteld of voorgelezen door iemand, die het heeft gelezen en niet door iemand, die het zelf heeft geschreven. Voor mij is het te emotioneel om er over te vertellen. Waarschijnlijk lukt mij dat eerlijk gezegd niet. Maar ik zou het heel erg waarderen als iemand anders het wel wil doen. Misschien ben je er geknipt voor. Denk er eens over na en laat me de beslissing graag weten. Hieronder staat mijn verhaal!
Mvg Jan Thijs de Haan
21 februari
Dank voor uw reactie!! Ik heb er alle begrip voor. Zelf moet ik die dag beschikbaar zijn, maar ik zal nadenken over een alternatief. Ik laat het u weten. Hartelijk dank voor nu
Uit mijn KWEEKSCHOOLJAREN
Waar was dat?
Verhitte discussies
De klasseavond in de boerderij van een leerling!
De namen, die ik me nog herinneren, vermeld ik:
Schreiber, Oldenhuis, Van Hoogdalem (directeur) Niemeijer, Rekker,Nieborg, Stel, Dijkstra, Boersema, Ritsema, Verkade, De Haan. Niemeijer, Van der Velde, Fledderman
De stage voor de kweek in de vakantie van klas 4
Idem in het zwembad van Norg met onder meer Oek de Jong!
Op 28 oktober 2013 gaat het stormen in de middag. ’s Morgens moest ik bloed inleveren. Ik word gebracht door Heleen naar de plaats, waar ze bloed aftappen. De storm kon af en toe verraderlijk reageren. Later bleken, dat heel wat bomen het loodje legden. Er waren 10 mensen voor mij, dus dat duurde niet zo lang. Ik had een afspraak met de beller van RTV Noord bij ons thuis. Hij wilde me interviewen over het het ongeluk op 4 november 1963. Ik had ervoor gezorgd, dat ik er redelijk uitzag, want het geheel werd gefilmd. Ik verwachtte een hele ploeg, maar er stopte op de oprit een auto met één inzittende. Ik liep alvast naar de deur. Er was iemand met een filmapparaat en een tas. Dat is het. We begroetten elkaar. Ik kende hem niet. Hij was redelijk jong. Zijn stem kwam me bekend voor nog van de telefoongesprekken. Ik merkte aan hem, dat hij wel vrij veel wist over het onderwerp. Hij heeft ook met andere mensen gesproken, die ook getuige waren van het “ONGELUK”.
Hij vertelde, dat hij zijn eigen onderwerpen mocht kiezen en uitwerken. Vervolgens ging hij een microfoon bezig die hij bevestigde die hij aan mijn trui verbond en vervolgens stelde hij de belichting. We begonnen het interview. Hij stelde een vraag, die ik zo goed, als ik dat kon aan hem beantwoordde. Hij drong vooral aan in mijn verhaal over de sfeer, die hing in de kweek. Ik vertelde een voorval rond de Nederlandse leraar en de ruimte die zo eng was in vergelijking met het aantal leerlingen. Ook de duidelijke beschrijving van het “ONGELUK” kwam aan de orde benevens de veranderingen op de school na die gebeurtenis. De enige herdenking bestond uit het bezoeken van de begrafenissen.En nu, na 50 jaar was dit gesprek een feit! Hij vertelde me over de uitzending van dit interview rond de maandag 4 november 2013. Natuurlijk vond ik het interessant, met wie hij had gepraat, maar ik vroeg er niet naar. Dat zag ik wel als de uitzending een feit was.Hij vroeg nog wel naar foto’s van mijn kweekschooltijd. Dat kon ik hem niet zonder meer vertellen. Had ik die foto’s wel gescand? Later bekeek ik dat, wat rustiger en ik vond inderdaad een stuk of 5 foto’s. Ik verstuurde ze naar de redactie van RTV Noord bestemd voor de uitzending van het “ONGELUK” van 8 leerlingen van de ChristelijkeKweekschool uit Groningen op 4 november 1963 bij Borger.
Marthijs belooft me de uitzending vast te leggen, ook voor mijn site.
Geplaatst: 11:22 uur, vrijdag 1 november 2013 / Gewijzigd: 11:43 uur, vrijdag 1 november 2013
Foto: archief
50 jaar geleden, op maandag 4 november 1963, vond het zwaarste verkeersongeval in de Noord Nederlandse geschiedenis plaats. Een busje met studenten van de Kweekschool met den Bijbel uit de stad Groningen, botste bij Borger op een vrachtwagen. Acht vande tien inzittenden kwamen om het leven.
TV Noord blikt komende maandag in Noord Vandaag terug met overlevenden en andere studenten van de school.
Gister op zaterdagmiddag 2 november werden we gebeld. Het was de heer Eilander.Aanvankelijk kon ik hem nog niet thuis brengen. Maar na een paar woorden begreep ik het beter. Hij belde in verband met de uitzending van RTV- Noord op maandag 4 november. Hij vertelde, dat hij leraar was aan de kweekschool en had dichtbij het ongeluk meegemaakt. Maar ik had zelf geen les gehad. Klopte dat? Dat was juist. Hij gaf toen les in de klassen 1 en 2 van de kweek. Nu was het direct duidelijk.
Ondanks het feit, dat ik geen les kreeg van hem, was hij wel bekend voor ons. Hij vertelde, dat hij was 34 jaar, toen het ongeluk gebeurde. Dat betekende, dat hij ongeveer 3 jaar ouder was dan broer Folkert. Ik vertelde, dat ik rekenen had van “OPA” en niet van Eilander en biologie kregen we van Schaafsma. Ze waren allebei niet zo jong meer. In veel dingen, die hij vertelde herkende ik bij mijzelf. Namelijk, hij begreep ook niet, waarom niet meer aandacht werd besteed aan dit ongeluk. Hij vertelde, dat Hiske Koksma, die het ongeluk overleefde een jaar niet naar school ging om te revalideren, een lange tijd en wij vernamen, dat helemaal niet , toen we in de vijfde klas studeerden voor de hoofdakte. Ik vroeg aan Eilander of hij deze zaken wilde beschrijven en mij toe te sturen. Het zou heel goed passen in het verhaal, dat ik schreef en wat ik al had geschreven. Hij bleek bereid om het op papier te zetten en ik mag het op mijn site zetten.
Als hij 3 jaar ouder was dan Folkert, dan is hij nu ongeveer 83 jaar en hij was wiskundeleraar op de kweekschool. Het was een goed gesprek. Nog voordat de uitzending een feit is, ben ik al door iemand gebeld.
Wat en wie volgt nog meer?
Dag Jan Thijs,
Bedankt voor je verhaal.
Ik zal proberen ook mijn herinneringen op te schrijven.
Jij zult daar dan vast van horen.
Geef me wel de tijd.
Groeten,
Jille Eilander
Hoi Jan Thijs,
Ik herinner mij,dat ongeluk nog heel goed. Het was verschrikkelijk wat al die jonge mensen was overkomen. Ook,dat een dochter van Ds.Reeskamp een van de verongelukten was. Iedereen,was verslagen door dit noodlottig ongeval. Voor degenen die het overleefd hadden maar daardoor ernstig gewond waren, was het ook verschrikkelijk.Dat een oude leerkracht van uit die tijd nu nog reageert en nog meer informatie kan geven, die hij zich nog herinnert,is wel geweldig.
Wat een groot terrein wordt er afgegraven,wat is eigenlijk het bestemmingsplan?Jouw foto’s geven een goed overzicht van hoe alles in z’n werk gaat.Jan,je moet ons maar goed op de hoogte houden van al die werkzaamheden.Groeten van ons uit een stormachtig Lelystad.
Je leuke zus,Janny.
Hallo Jan.
Ik heb nog wiskundeles gehad van leraar Eilander en hij was toen nog een jonge vent.
groet
Thijs
Dag Jan Thijs,
Fijn dat je hebt gereageerd en we via de privemail hierover verder kunnen communiceren. Vandaag het gevoel dat ik gisteren de marathon heb gelopen. Morgen zal het wel weer beter gaan. Met name de foto van het busje vond ik confronterend, omdat ik destijds geen foto’s en krantenberichten heb willen zien en lezen. Een gefaseerde verwerking is voor mij beter, denk ik. Ook ik realiseer me dat ik er bij had kunnen zijn. Hoewel ik redelijk kon volleyballen werd ik niet goed genoeg bevonden voor het toernooi. Ik was daar erg teleurgesteld over.
Wel heb ik afgeleerd te denken in hypothetische termen en veronderstellingen. De situatie verandert daar niet door en het kost veel negatieve energie. Mijn optimisme en het altijd weer lichtpuntjes zien heeft me gered. Natuurlijk sta je daarna voorgoed anders in het leven. Bizar genoeg werd er nooit meer met een woord over gerept. John had gelijk, het was alsof er iets moest worden weggemoffeld. Zo heb ik het ook ervaren, maar het paste wel in mijn instelling van dat moment, namelijk zo weinig mogelijk opvallen.
In Winschoten was ik al genoeg een soort van bezienswaardigheid geworden, omdat in 1961 mijn moeder stierf en zij een bekende verschijning was. Het is mede daarom dat ik na het examen zo ver mogelijk weg ben gegaan om een nieuwe start te maken. Dat is me aardig gelukt. Ik hoop dan ook dat je het hierna een beetje achter je kunt laten.
Er gebeuren in ieders leven één of meerdere gebeurtenissen die denk ik bepaald niet door God zijn geregisseerd, maar we moeten er mee zien klaar te komen. Omdat mijn broer Jan in Den Horn woont kunnen we mogelijk- als jij dat ook een goed idee vindt- in de toekomst nog eens verder filosoferen over het leven en alles wat daarbij komt kijken. Het weekend van 14/15 december zijn we daar op bezoek.
Dan hoor ik ook wat het aanleggen van een tunnel betekent voor een dorp als Noordhorn. Hopelijk niet bij jou voor de deur?!
Een hartelijke groet,
Ettie de Vries
Ettie,
Je e- mail maakt wel indruk op mij. Ik neem aan, dat je gekeken hebt naar TV- Noord. Volgens mij heb je ook gekeken naar mijn sites. Inmiddels heb ik ook contact met Jille Eilander. Hij was wiskundeleraar aan de kweek. Mijn broer, die op de kweek zat, heeft wel les van hem gehad. Hij is nu ongeveer 83 jaar. Hij heeft mij beloofd zijn verhaal over het ongeluk op te schrijven. Ik schrijf het verhaal van het ongeluk van 1963 en zijn verhaal past daar uitstekend in.
Misschien mag ik jou memoires ook verwerken in mijn verhaal . Ik noem het: ROUW ZONDER EINDE. Nu heeft mijn verhaal een vervolg, nu ik herinneringen van andere betrokkenen krijg. Ik zal sturen aan jou mijn verhaal! Je zult er wel op reageren. Dat neem ik aan tenminste. Toen het ongeluk gebeurde zat ik in de vierde klas. In welke klas zat jij en volgens mij studeerde zij voor de hoofdakte!
Ik verstuur ook ROUW ZONDER EINDE.
Groeten,
JAN THIJS de HAAN
Goed dat je alles hebt opgeschreven, met name voor jezelf, maar mogelijk ook voor anderen. Zoals ik je al berichtte had ik daar absoluut geen behoefte aan en dat is nog steeds zo. Toch doet het me goed alles nog eens met aandacht door te lezen. De Slingerij herinner ik me nog wel, maar wij waren meer van de kroeg. Op het Lage der Aa was ons trefpunt ‘de Roemer’ een gezellige bruine kroeg waar we veel lief en leed gedeeld hebben.
Het ongeluk heeft een band voor het leven gesmeed. We waren met z’n tienen, die ongeveer om de 5 jaar daarna een reunie hielden om op de hoogte te blijven van elkaars wel en wee. Piet van Hoogdalem is me onbekend, wel Piet Swieter, die speelde bij Oranje Nassau en is getrouwd met Hiske Koksma. Hij heeft lange tijd een sportcamping gerund in Harkstede, waar ook topsporters kwamen trainen. Sinds een paar jaar heeft hij die aan zijn dochter overgedragen.Hiske heb ik twee jaar geleden voor het laatst gezien op mijn open huis dag in Bennekom.Ze was daar samen met Koos Haag, jou mogelijk ook bekend. We zaten met elkaar in de 2e klas, ook Johnny en mijn zusje Ammie in klas 4. Zij is niet naar Groningen, maar naar Assen gebracht en bij mijn weten was ze al ter plekke overleden. Ik zou graag willen weten wie haar tot het laatst hebben begeleid.
Uit Appelscha heb ik nog een foto van de hele groep van de CKC. Mijn zusje en Lies Everts waren elkaars beste vriendinnen en ik ben ook naar die herdenking geweest. Verder weet ik niet veel meer, waarschijnlijk verdrongen, omdat het te groot was om te bevatten. Evert Westra heeft voor mij de basis gelegd voor mijn verdere muzikale bestaan en daar ben ik hem erg dankbaar voor, omdat muziek voor mij de beste medicijn is gebleken in sombere tijden.Hij is onlangs op hoge leeftijd overleden. Mijn broer heeft veel contact met hem gehad omdat die cantor/organist is in Zuidhorn.
Het hele verhaal met bijlagen zal ik in het weekend nog eens goed bestuderen en als ik er een aanvulling aan kan /wil geven hoor je van mij.
Een hartelijke groet, Ettie
Ettie,
Piet van Hoogdalem was een zoon van de directeur en geschiedenisleraar Van Hoogdalem. Hij kwam vaak te laat bij de les, omdat hij als directeur wel eens belangrijker dingen had te doen. Toch dweepte ik met hem, omdat hij, als hij er toch was, geweldige lessen kon geven….maar heel vaak te kort. Ik was een volleyballer en keek vaak als Oranje Nassau, Ons Genoegen en Lycurgus moesten spelen. Piet van Hoogdalem zat op het gymnasium en speelde direct bij Oranje Nassau.
Piet Swieter zat op de 1e CHBS in Groningen en was als het ware mijn voorbeeld.Als voetballer vond ik mezelf beter, dan Cruyff, maar als volleyballer moest ik PietSwieter als mijn meerdere erkennen. Maar op een gegeven moment gingen de HBSers van school en Swieter vertrok naar Oranje Nassau. Als ik me niet vergis speelde hij ook nog in het Nederlandse team, net als Hans Lodder. Ze begonnen allebei bij O.G., van de 2 christelijke HBSen. Merkwaardig, want ik hoor nu voor het eerst, dat hij trouwde met Hiske Koksma.
De zuster van Piet van Hoogdalem woont bij ons in de straat zij heeft zich muzikaal ontwikkeld en is getrouwd met een musicus. Ik sprak eens met haar over haar broer Piet de volleyballer. Ze vertelde, dat hij met pensioen deed en vaak ging golfen, enz. In dat gesprek werd niet gepraat over haar vader toen hij directeur was ten tijde van het ongeluk in 1963. Het gesprek, waarover ik spreek, was ongeveer 3 jaren geleden. Zij meed dit onderwerp ook liever. Wel groette ze mij vriendelijk.
Toen ik de HBS verliet, meldde ik me dus ook bij Oranje Nassau. Mijn voorbeelden Piet Swieter en Piet van Hoogdalem speelden er niet meer. Ik zat toen op de kweek en zat ook in het team van de christelijk kweekschool club. We gingen in 1962 naar Dokkum voor de sportdag en we gooiden na het eten onze borden op het plein stuk. Het jaar daarop was het helemaal afgelopen. Ik zat toen in de vierde klas. Voor de hoofdakte is die sportdag niet meer gehouden. In het eerste team van Oranje Nassau heb ik 1 wedstrijd gespeeld in de eredivisie tegen Libanon in Rotterdam. Ik stond voor 2 examens en ik dacht, dat ik dat niet zou kunnen combineren, de studie en het volleyballen!
Je spreekt over Evert Westra. Hij loopt dwars door mijn leven. Toen ik ongeveer 10 jaar was, werd ik gestuurd door mijn moeder naar de Huizinga’s zangklassen, net als mijn oudere zussen. De leider was Evert Westra en wij zongen cantates in de Harmonium. Mijn jongere broer ging op voor een hoofdrol. Helaas bleef hij als tweede over! Op de kweek kon ik weer genieten van de lessen van Evert Westra. We leerden zelfs het blokfluiten, maar dat ging niet voor iedereen gemakkelijk. Er waren leerlingen, die de naam hadden, dat ze 2 jaar les hadden en met de vingers de gaten vulden en maar zelden het geluid maakten In mijn 3e klas was nog een HBS- kind, dat ook niet kon fluiten. Ze kwam regelmatig bij me thuis om te oefenen, maar voor haar lukte dat niet zo. Nou was Evert niet alleen de muziekleraar, maar hij deed ook dienst als klassenleraar voor onze klas. Een keer hadden we een gezellige avond bij hem thuis.Hij woonde toen in Corpus den Hoorn. Ik herinner me , dat hij ons gezellig liet praten en zette dan in en iedereen zonder uitzondering zong keurig mee. We zongen een paar canons achter elkaar met veel genoegen en converseerden weer verder. Bij ons ging hij niet meer af.
Hiske Koksma was de dochter van onze directeur van de 1e CHB, de opvolger van Poppema, de schilder en de inspecteur. Koksma was, voor mij, een zeer sympathieke directeur. Hij bleef eenvoudig en ad rem.Heel vaak stond hij beneden bij de trap.Hij keek dan naar boven en zag de leerlingen komen. Plotseling verstapte zich iemand over een trede en rolde naar beneden. Beneden gekomen waar Koksma stond, vertrok deze geen spier en sprak de historische woorden: Hou op te vallen!! Bij Koksma kwam ik eens met een blijde boodschap en een beker voor de school. Ik kwam als aanvoerder van het tweede team van O.G., omdat we kampioen waren geworden van de jeugdteams voor het hele noorden,De beker verdween dus in de kast. Ik herinner me niet meer wat hij zei, maar hij vond het knap, dat ik de aanvoerder was. Bij mij kon Koksma niet meer stuk!
Je zegt, dat Ammie in klas 4 zat. Ik zat zelf dus op een parallelklas. Ik kende wel 2 meisjes van een parallelklas met wie ik veel omging met Melle van der Velde, uit mijn klas. Melle had op zijn manier verkering met Wil van der Laan en ik was verliefd op Dieneke Boersema. Waarom vertel ik dat, omdat deze dames weliswaar niet mee gingen naar de sportdag, maar wel ’s middags bij kwamen om met te praten met het ongeluk. Ik herinner, dat ik in de kamer zat voor de kachel, want ik vond het vreselijk koud en keek wezenloos in de vlammen van de kachel. Ik vertelde, wat ik kwijt wilde.Zij vertelden, wat ze hadden gehoord over Ammie en 2 dames, die zich over haar hadden ontfermd. Ze kregen de opdracht Ammie te brengen naar het ziekenhuis in een taxi, want er waren geen ambulances meer. De leerlingen, die meer kans hadden, moesten maar meegaan met de ambulance. Wil en Dieneke vertelden dit verhaal uit de tweede hand. Maar die twee dames, die Ammie begeleidden verdienen veel eerbied. Op mij heeft dit verhaal bijzonder indruk gemaakt! Hun namen zijn mij niet bekend!
Groeten
Dag Jan Thijs,
Even een paar dagen afstand genomen van alles wat er weer terugkwam deze week. Hoewel ik er destijds geen behoefte aan had de indanen-verhalen aan te horen, zou ik nu toch wel wat meer willen weten over hoe het allemaal is gegaan destijds. Wat me intrigeert is dat aangeeft, dat zij de klap voor jullie hebben opgevangen en dat je dat nog altijd bezighoudt. Kwel jezelf niet langer met die gedachte. Het is gegaan zoals het gegaan is en daar verandert niemand meer iets aan. We hadden pech dat het in die tijd gebeurde. Nu zou de hulpverlening er toch wel meer gestructureerd uitzien en ja, dat had mogelijk mensenlevens gered.
Koksma heb ik in het jaar na het ongeluk goed leren kennen. Nadat Hiske weer uit het ziekenhuis was ging ik elke maandag op de fiets naar Haren om met haar het huiswerk van die week door te nemen. Ik sliep daar dan van maandag op dinsdag en fietste daarna weer naar school. Dat heeft al met al ongeveer een jaar geduurd. Ik herinner me Koksma als een soort van bezadigde kamergeleerde met heel veel droge humor. Zijn ogen stonden ernstig naar buiten en keken je daardoor nooit aan. De moeder van Hiske was een leerling van hem geweest, veel jonger en een heel levendige vrouw. Hiske was daar bijna een kopie van, dominant en nadrukkelijk aanwezig. Ze had ook nog een broer en een zus.
Evert Westra was voor mij de leraar die het beste bij me paste. Dat kwam waarschijnlijk, omdat ik in een gezin ben grootgebracht dat veel muziek maakte met elkaar. Mijn ouders namen ons al vroeg mee naar de Mattheus Passion in de Harmonie onder Charles de Wolff. Ook heb ik op mijn 10e voor het eerst de Zauberflote van Mozart gezien en
gehoord. Ik had muziek als keuzevak en we floten daar vierstemmig in dat uur en luisterden veel naar muziek.Het gewone muziekuur was een ramp, zowel voor Westra als voor mij. Toch, als iemand tijdens het fluiten de slappe lach kreeg hebben we wel veel plezier gehad. Ik heb ook nog in het schoolorkest gezeten. Op een gegeven moment werden er 24 violen aangeschaft. Waar ze vandaan kwamen weet ik niet, maar dat wilde ik wel eens uitproberen Onze leraar was Aldo Zomer, een spetter van een man, waar wij bakvissen uiteraard gevoelig voor waren.Omdat ik pas op school zat heb ik het nog tot Bela Bartok gebracht. Wel ontdekte ik dat er langdurig moest worden gestudeerd om een goede violiste te worden en daar had ik geen geduld en tijd voor. Wel had ik de mooiste viool met zo’n prachtig gebeeldhouwd kopje.Je ziet ze nu vooral op barokinstrumenten, zoals een viola da gamba.
Naast op een meisjeskoor zat ik ook nog op volleybal en daarmee had ik het erg druk. Nadat ik naar Rotterdam vertrok heb ik me eerst een jaar georiënteerd op wat het muziekaanbod daar inhield en gekozen voor de Laurenscantorij, olv Barend Schuurman. Daarmee heb ik 40 jaar geweldige muziekervaringen opgedaan. Alle grote en kleine werken van Bach en elke maand een cantate. Het koor was een mix van conservatoriumleerlingen en mensen met een gedegen muzikale opleiding en aanleg. Een aantal van hen heeft er een geweldige zangcarrière aan overgehouden. Mijn broer zingt op 14 december mee in een projectkoor, dat het Weihnachsoratorium uitvoert. Vandaar ons bezoek daar.
Ik was gisteren op een feestje van mijn vriendin en hadden het nog over dit ongeluk. Haar opa kent u misschien wel, Evert Westra, muziekleraar. Hij moest het aan de ouders vertellen, dat hun kind was omgekomen.
Inge
Wie bedoel je met: “Haar opa kent u misschien wel…….Over welke opa bedoel je: Evert Westra of iemand anders!En wie is jou vriendin?
Mijn vriendin Annemarieke Schuldink- Veenstra haar opa was Evert Westra. Evert Westra was een leraar op die school, hij moest toen ongeveer begin 40 geweest zijn. Wat ik begrepen heb, is dat Evert Westra bij de familie langs moest om het slechte nieuws te vertellen. Omdat u ook op die school hebt hebt gezeten, dacht ik dat u Evert Westra wel heeft gekend.
Inge,
Ik las op facebook een opmerking nij de uitzending van RTV Noord over 1963 “Het ongeluk bij Borger” Je schreef: Ik was gisteren op een feestje van mijn vriendin en hadden het nog over dit ongeluk. Haar opa kent u misschien wel, Evert Westra, muziekleraar. Hij moest het aan de ouders vertellen dat hun kind was omgekomen Uit deze opmerking maakte ik uit, dat jouw vriendin sprak over Evert Westra, die haar opa is. Evert Westra moest aan de ouders vertellen, dat hun kind was omgekomen in Borger in 1963. Ik wil vragen, wie is de opazegger van Evert Westra en op welke wijze kan ik haar bereiken. Bijvoorbeeld met een e- mail. Je weet, dat ik heb meegedaan met het interview over het ongeluk van 50 jaar geleden.
Op de kweek was Evert Westra mijn muziekleraar. Maar Evert Westra was ook de leider van de Huizinga’s zangklassen. Jouw ooms Jan en Thijs waren er lid van. Wij zongen onder zijn leiding in verschillende cantates in de Harmonium. Daar komt nog bij, dat ik naar aanleiding van de uitzending van RTV Noord contact kreeg met eenzus van Ammie de Vries, die ook verongelukte in Borger, Ettie de Vries.We hadden contact via e- mailberichten, waarin Ettie sprak over Evert Westra en wel met de woorden:
“Evert Westra was voor mij de leraar die het beste bij me paste. Dat kwam waarschijnlijk, omdat ik in een gezin ben grootgebracht dat veel muziek maakte met elkaar. Mijn ouders namen ons al vroeg mee naar de Mattheus Passion in de Harmonie onder Charles de Wolff. Ook heb ik op mijn 10e voor het eerst de Zauberflote van Mozart gezien en gehoord. Ik had muziek als keuzevak en we floten daar vierstemmig in dat uur en luisterden veel naar muziek. Het gewone muziekuur was een ramp, zowel voor Westra als voor mij. Toch, als iemand tijdens het fluiten de slappe lach kreeg hebben we wel veel plezier gehad. Ik heb ook nog in het schoolorkest gezeten. Op een gegeven moment werden er 24 violen aangeschaft. Waar ze vandaan kwamen weet ik niet, maar dat wilde ik wel eens uitproberen. Onze leraar was Aldo Zomer, een spetter van een man, waar wij bakvissen uiteraard gevoelig voor waren. Omdat ik pas op school zat heb ik het nog tot Bela Bartok gebracht. Wel ontdekte ik dat er langdurig moest worden gestudeerd om een goede violiste te worden en daar had ik geen geduld en tijd voor. Wel had ik de mooiste viool met zo’n prachtig gebeeldhouwd kopje. Je ziet ze nu vooral op barokinstrumenten, zoals een viola da gamba”.
Je begrijpt vast wel, dat wij alle twee graag iets meer willen weten over Evert Westra. Misschien kan zij als de opazegger ons meer vertellen over hem, vooral over de opmerking, dat Evert Westra als leraar moest vertellen aan de ouders, dat hun kind was omgekomen bij het ongeluk bij Borger.
Mijn vriendin Annemarieke neemt binnenkort contact met u op via de mail.
Groetjes Inge
Ettie,
Merkwaardige ontmoetingen:
Op donderdag 14 november ging ik voor controle naar de huisarts. Ze is een vrouw en ouder dan 60 jaar en ze zit bovendien in de eerste kamer.
Ze gaat naar Den Haag per taxi om dan natuurlijk papieren te bestuderen. Het is wel grappig, dat allemaal te weten, maar deze keer keer hoorde ik iets van haar, daarvan wist ik helemaal niets. We hadden het al gauw over het interview, dat op RTV Noord kwam. Het gesprek liep goed. Ze vertelde niet over uitzending, maar begon direct over het ongeluk. Ze woonde in die tijd nog bij haar ouders in Zwolle. Ze herinnerde precies het ongeluk van 1963, omdat de assistente van haar vader bij het ongeluk een familielid verloor. Zij verhuisde naar Groningen , met haar ouders,waar ze de 2e CHBS afmaakte. Ze was toen 14 jaar en zat op haar kamer om huiswerk te maken.Haar ouders vertelden het. Zij hoorde later dat Hiske Koksma, die later trouwde met een broer van de overleden Henny Swieter en John Mooibroek de overlevenden waren.Veel mensen wisten ervan, of kenden iemand van de verongelukten.
Jan Thijs de Haan
Ik heb een mail adres van Ineke Veenstra , dat is de dochter van Evert Westra.
En om het nog even ingewikkeld te maken:
Ineke Veenstra is weer de moeder van mijn vriendin Annemarieke.
Annemarieke had het met haar moeder er over gehad, dat u nog wat vragen had.
Ineke wil wel via de mail met u contact hebben
Hier dus de mail:
Annemarieke neemt dus niet meer contact met u op.
Groetjes Inge
Heni Veenstra,
Uw adres heb ik gekregen via uw dochter en haar vriendin Inge. Inge is van mij een oomzegger. Inge schreef me, dat haar vriendin een kleinkind is van Evert Westra. Ze had aan Inge verteld, dat haar opa in 1963 werkte als muziekleraar van de Kweek in Groningen en op bezoek moest gaan bij de ouders van een ferongelukte leerling om het nieuws te brengen. Als het juist is, was uw vader ongeveer 40 jaar. Dat betekent, dat u zelf ongeveer 10 jaar oud was.
Dat betekent, dat u zich alles nog herinnert. Mijn vraag is, kunt u zich voor mij deze gebeurtenissen opschrijven en naar mij sturen. De heer Eilander was in die tijd ook leraar aan de kweek. Hij is bereid zijn belevingen te beschrijven en naar me te toesturen. Ik was ook een leerling die meedeed met de sportdag in Emmen. Het ongeluk heb ik als inzittende van het tweede busje. ook heb ik contact gekregen met Ettie de Vries die haar zuster heeft verloren bij dit ongeluk. Zij was zel ook leerling van de kweek en moest aan gaar vader vertellen, wat er gebeurd op 4 november 1963. Vijftig jaren later is het stilzwijgen verbroken, wat iedereen, die ermee te maken had, verbaasd heeft. Misschien kunt u iets zeggen over wat u weet over die tijd. Hoe reageerde u zelf erop en wat vertelde uw vader erover! U kunt lezen, wat ik tot nu heb geschreven over:
“50 jaren later”
rouw-zonder-einde- 4 november 1963
Groeten
Jan Thijs de Haan
Dag Jan Thijs de Haan en Ettie de Vries,
Bedankt voor de uitvoerige mail. Het is bijzonder zoals onze paden nu kruisen. Ik ben Ineke Veenstra-Westra,67 jaar,dochter van Evert en Jannie Westra, Getrouwd met Henk en moeder van Evert Jan en Annemarieke (zie Inge) en trotse oma van 5 super kleinkinderen.Het jaar 1963 was voor ons als gezin een heel verdrietig jaar. Op 16 juni 1963 is mijn zusje Ankie plotseling overleden,ze was nog maar 14 jaar. In september van dat jaar ben ik naar de kweekschool gegaan, en zat in de eerste klas toen het ongeluk gebeurde.Die dag was ik ziek en dus niet op school.
Ik weet van mijn vader dat hij die dag in het ziekenhuis is geweest en later met veel ouders heeft gesproken. Hij wist als geen ander hoe het was om een kind te verliezen. Het brengen van het slechte nieuws is een beetje een eigen leven gaan leiden,wel was hij zeer betrokken. Samen met mijn ouders ben ik naar verschillende begrafenissen geweest,het was heel onwerkelijk.
Ik kende Lies Evers goed,zij was padvindster,net als mijn zusje,ook zong Lies in de cantorij. Later werden haar ouders koster van de Nieuwe Kerk,waar mijn vader cantor-organist was. Dat er niet over gesproken werd, moet je zien in de tijd, rouwverwerking, herinneringen, enz. Het gebeurde niet op de manier zoals nu gebeurt. Ik ben erg blij dat jullie zo positief over mijn vader spreken en veel van muziek meegekregen hebben, dat doet mij erg goed.
Op 12 maart 2011 is hij op 89 jarige leeftijd overleden.
Ik hoop, dat je hier mee een klein beetje verder kunt.
Hartelijke groeten Van Ineke.
Hilda Sijtsma heeft een nieuwe reactie op uw bericht “ROUW ZONDER EINDE” achtergelaten:
Sinds 4 november 2013 ben ik weer terug in 1963, na de uitzending op tv.noord waarin ik Hiske en John zag. Ik vind het fijn om te lezen, hoe jij dit hebt beschreven. Veel wist ik hier niet van, want er werd niet over gesproken. Ook de reactie van Ettie de Vries deed me veel. Ik zat bij haar in de klas en dus ook bij Hiske en John en Pier Leegsma, de broer van Rindert.
Groet, Hilda Sijtsma-Haan
Dag Jan Thijs,
Een week later gingen we weer naar school. Het was vreemd om weer bij elkaar in de klas te zitten en les te krijgen. We misten 2 klasgenoten Hiske en John die het ongeluk gelukkig hadden overleefd. Van de klasgenoten Pier Leegma was een broer verongelukt en Etty de Vries had haar zus verloren, een heel vreemde situatie. Er werd niet meer over het ongeluk gesproken en we gingen weer over tot de orde van de dag. Er moest gewoon weer gewerkt worden.
Wel blijkt na verloop van tijd dat de sfeer in onze klas anders is , baldadiger, gefrustreerd of opstandig. Bij een aantal leerlingen lag de prioriteit niet bij de lessen. Dit loopt uit op een verandering van klassen en leerlingen. Van de vier klassen worden de leerlingen opnieuw ingedeeld en zo ontstonden 4 nieuwe klassen. Van 2d ging ik i.p.v. 3d naar 3b en kwam dus bij andere klasgenoten, dat was wel wennen. Leuk was dat niet maar dat moest je maar accepteren want naar onze mening werd niet gevraagd. Na mijn 4e jaar was ik klaar om werk te zoeken. Al snel kwam ik aan het werk in Marknesse in de Noordoostpolder, augustus 1966. Sinds 1990 woon ik met mijn man in Zwolle.
4 november 1963.
De wereld is erg klein. Dichte mist.
Daarom mijzelf de eerste twee uur vrijaf gegeven.
Handwerken is niet mijn favoriete vak.
Bovendien heb ik een trein nodig die licht en warmte aan boord heeft om mijn huiswerk te maken.
Dat is niet altijd het geval in de oude trein van half 8.
Aangekomen op school staan er leerlingen voor de school op het trottoir met elkaar te praten.
Op zich niks bijzonders, maar er komen door het smalle gangetje steeds meer leerlingen naar buiten.
Het is tijd voor de eerste pauze.
Al snel blijkt dat er iets onwaarschijnlijks is gebeurd.
Daarom ga ik maar op onderzoek uit.
Ik snel de trap op naar de lerarenkamer, ruk de deur open en informeer naar wat er is gebeurd.
Iedereen daarbinnen staat wat verdwaasd voor zich uit te staren en er geeft niemand antwoord op mijn vraag.
Mij wordt meegedeeld dat er een ongeluk is gebeurd en er nog geen duidelijkheid is over eventuele betrokkenen daarbij.
Met dat gegeven loop ik naar de trein om me af te vragen wat er nu eigenlijk aan de hand is.
Gedurende de rit van 45 minuten praat ik met andere schoolgenoten die met dezelfde trein reizen over wat eigenlijk?
Thuis aangekomen staat mijn vader nietsvermoedend achter de toonbank van onze winkel.
Ik vertel hem wat ik weet en niet weet.
Mijn vader pakt de telefoon om meer duidelijkheid te krijgen.
Hij belt daarom verschillende ziekenhuizen af in de buurt van het ongeluk en krijgt vanuit Assen te horen dat er 6 slachtoffers zijn gearriveerd, waaronder ook mijn zusje.
Ik mag wel zeggen dat dat is ingeslagen als een bom!
In 1961 hebben we mijn moeder begraven, omdat ze was gestorven aan kanker.
In 1962 was mijn oma- die bij ons woonde omdat ze niet meer alleen kon zijn- aan de beurt en nu dit.
Te veel om te bevatten en in trance met de taxi naar Assen.
Daar worden we een zaaltje binnengeleid, waarin 6 brancards staan, met daarop lichamen bedekt met een wit laken.
Aan de grote teen hangt een kaartje met de naam erop van degene die onder dat laken ligt(je komt het nog wel tegen bij crimiseries).
Vrijwel ongeschonden met alleen een paar blauwe plekken ligt mijn zusje erbij.
Het gat in haar achterhoofd is haar fataal geworden.
Onbegrijpelijk dat ze dood is.
Mijn vader is een gebroken man en ons gezin- van wat er nog van over is- is voorgoed uit elkaar gevallen.
Met mijn broer Jan- die in Amsterdam aan de VU studeert- houd ik contact.
We hebben alleen- en gelukkig nog steeds- elkaar nog.
Destijds wilde ik niks weten/lezen over wat er was gebeurd.
Te veel om te bevatten, denk ik.
Ik had me volledig afgeschermd en er werd ook nooit meer over gesproken.
Dat vond ik toen wel best zo.
Het was een manier van overleven.
We hadden niemand nodig en rooiden het wel met onze klassenvrienden.
Rebels, ja, ongeinteresseerd en op onze eigen manier.
We voelden ons aan ons lot overgelaten.
Het splitsen van de groep heeft niet kunnen voorkomen dat we elkaar niet meer steunden/opzochten.
Integendeel!
Nu- zoals meerderen heb ik begrepen- wil ik wel weten wat er destijds heeft plaatsgevonden.
Het houdt me weer bezig, omdat de hulpverlening zo gebrekkig was.
In deze tijd zou dat toch anders zijn aangepakt.
Het heeft weinig zin om te bedenken dat er misschien levens gered hadden kunnen worden.
Of ik er beter van ben geworden betwijfel ik.
Nu ik sommige details ken begrijp ik heel goed dat dat er toen niet meer bij kon.
Van de herdenkingen weet ik alleen dat ik me er totaal niet bij betrokken voelde en mezelf zag als een soort van toeschouwer.
Ik weet alleen dat ik bij de begrafenis van Lies ben geweest.
Ze was de hartsvriendin van mijn zusje Ammie.
Ze waren zo hecht dat ze zelfs samen dood gingen.
Bij Hiske ging ik elke maandag huiswerk brengen thuis in Haren, nadat ze uit het ziekenhuis was ontslagen en bleef daar dan een nachtje slapen.
Met Hiske en John heb ik in de jaren daarna nog regelmatig contact gehad, evenals met een aantal andere klasgenoten waarmee we om de vijf jaar een reuniet hielden om te praten over toen en nu.
Dat is de laatste 10 jaar minder geworden en nu zie en spreek ik ook verder niemand meer.
Alles is gezegd, denk ik.
janthijsdehaan 
juli 30, 2014 om 3:08 pm
[…] Na 50 jaren:Het ongeluk van de Christelijke Kweekschool te Groningen […]
juli 30, 2014 om 3:30 pm
[…] Na 50 jaren:Het ongeluk van de Christelijke Kweekschool te Groningen […]
augustus 4, 2014 om 2:31 pm
[…] Na 50 jaren: Het ongeluk van de Christelijke Kweekschool te Groningen […]